De perronkappen van Utrecht CS: het vervolg

Spectaculaire fotoserie uit 1894

door

In 2013 maakte ik een aflevering van retours over de perronkappen van Utrecht CS uit 1894, waarvan de laatste delen in 2011 gesloopt zijn. Inmiddels is het tijd voor een update, want van de beloofde herbouw als markthal in Leidsche Rijn is het nog niet gekomen. Ik heb navraag gedaan naar de laatste stand van zaken. Daarnaast is er een prachtige fotoserie opgedoken van de bouwwerkzaamheden in 1894.

Spectaculaire foto’s
Ik kende al één foto van de bouw in 1894, gemaakt door de Utrechtse fotografen E.A. van Blitz & Zoon. In het net verschenen Grote Spoor Boek ontdekte ik nog een foto uit deze serie, die in totaal uit zeven foto’s blijkt te bestaan. Ze bevinden zich in de inmiddels gedigitaliseerde collectie van het Spoorwegmuseum. Ik heb ze voor de gelegenheid enigszins bewerkt zodat ze meer details prijsgeven. Ze geven een spectaculair inkijkje in de werkzaamheden. Werklieden lopen bovenop de de steigers en kappen zonder veiligheidsmaatregelen; geen wonder dat er gewonden en zelfs een dode vielen. Eén foto laat zien dat het treinverkeer inclusief passagiers op de perrons — gewoon doorging.

De foto’s zijn gemaakt op 23 oktober 1894, het moment van oplevering van de perronkappen door de Belgische leverancier. De acrobatische werklieden zijn ook Belgen. Maar af waren de overkappingen nog niet, zoals de foto’s duidelijk tonen. Het bedrijf was in financiële problemen gekomen en de Staatsspoorwegen moesten de afwerking zelf ter hand nemen. Het hele verhaal staat in retours inclusief de bijrol van Pieter Jelles Troelstra.

Markthal Leidsche Rijn
Toen er in 2010 protest was tegen de voorgenomen sloop van de perronkappen, werd toegezegd een deel elders te herbouwen. Die herbestemming werd gevonden als markthal in Leidsche Rijn Centrum, op het nieuwe Berlijnplein, bovenop het tunneldak van de A2. De hal van 30x35 meter beslaat overigens slechts 7% van het oorspronkelijke oppervlakte van de stationsoverkapping. Begin 2013 was de verwachting dat de hal nog dat najaar gereed zou zijn. De bouw van Leidsche Rijn Centrum is inmiddels echter flink vertraag. De vraag rees of er wel behoefte is aan een groot nieuw winkel- en uitgaansgebied.

Ik heb John Korssen, de projectleider van Leidsche Rijn, gevraagd naar de stand van zaken. De vergunning voor de inrichting van het Berlijnplein is inmiddels rond. Doel is om het plein — inclusief markthal — in april 2015 gereed te hebben. Begin september wordt gestart met de fundering voor de perronkappen. De kapelementen zijn nu nog opgeslagen bij aannemer Van Wijk Nieuwegein, die ze ook heeft opgeknapt. Of de overkapping echt als markthal zal fungeren is nog niet helemaal zeker. In eerste instantie zal de hal worden gebruikt voor kleine evenementen. Als er vanaf 2017 voldoende bewoners zijn in Leidsche Rijn Centrum zal blijken of een markt haalbaar is.

Goes-Borsele
Leidsche Rijn is niet de enige plaats waar delen van de Utrechtse perronoverkapping bewaard (zullen) worden. De Stichting Stoomtrein Goes-Borsele ontving tot twee maal toe — in 2002 en 2011 — onderdelen voor een overkapping op haar terrein in Goes. Net als in 2013 laat de Stichting weten dat de roestige spanten en zuilen nog opgeslagen liggen tussen andere materialen in de buitenlucht. Er zijn geen concrete plannen voor opbouw, die bemoeilijkt wordt door het ontbreken van onderdelen.

Zuilen van perronkap Utrecht CS in het Spoorwegmuseum, 2013

Spoorwegmuseum
Er is nóg een plek waar onderdelen van de kap van Utrechts CS bewaard worden: het Spoorwegmuseum. Alleen weet niemand dat. In 2013 lagen er op het middenperron van het museum tijdelijk een aantal gietijzeren zuilen, waarvan enkele mij sterk deden denken aan die van Utrecht CS. En dat terwijl het Spoorwegmuseum in 2010 had aangegeven geen plaats te hebben voor de perronkappen. Uit navraag bij de conservator bleek dat men niet precies weet waar de zuilen vandaan komen. Ze zijn eind jaren zeventig uit verschillende plaatsen naar het museum gebracht voor de bouw van een overkapping om bussen onder tentoon te stellen, die inmiddels weer is afgebroken.

Naar mijn mening gaat het bij een deel van deze zuilen om restanten van de eerste perronkap van Utrecht CS, die in 1973 gesloopt is bij de afbraak van het oude stationsgebouw. De basementen en kapitelen van deze zuilen zijn namelijk exact gelijk aan die van Utrecht CS. Enkele zijn inmiddels hergebruikt als lantaarnpaal en voor een afdakje op het achterterrein. Het zijn op dit moment de enige restanten van de eens zo machtige perronkappen die voor het publiek zichtbaar zijn.


Update december 2014:

of stuur een e-mail: arjan@arjandenboer.nl

Reacties