Afgelopen zondag was de Werkspoorkathedraal geopend, een indrukwekkend stuk industrieel erfgoed op het Utrechtse bedrijventerrein Cartesiusweg. Een plek met historie, waar onder meer treinen voor de Trans Europ Express zijn gebouwd. Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om enkele 360° panoramafoto's te maken (fullscreenknop rechtsboven aanbevolen).
Kathedraal
De montagehal van Werkspoor is gebouwd tussen 1950 en 1964. De hal is 30 meter hoog en heeft een oppervlakte van ruim 10.000 vierkante meter. Wie er voor het eerst binnenloopt zal bevestigen dat 'kathedraal' een toepasselijke benaming is. Er zijn nog kranen en installaties uit de Werkspoortijd aanwezig, net als spoorstaven in de vloeren.
Werkspoor
Werkspoor, de Koninklijke Nederlandse Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel, was sinds 1913 in Utrecht gevestigd. Bij de fabriek in Amsterdam, opgericht in 1826, was geen mogelijkheden voor uitbreiding. Tussen het Merwedekanaal en de spoorlijn in de toenmalige gemeente Zuilen was grond beschikbaar naast een belangrijke leverancier, de DEMKA-staalfabrieken. Werkspoor liet een eigen haven aanleggen en bouwde arbeiderswoningen in Nieuw Zuilen. Na de Eerste Wereldoorlog werd Werkspoor de grootste werkgever van Utrecht waar in 1930 zo'n 2000 mensen werkten. Werkspoor leverde onder meer locomotieven en rijtuigen aan de Nederlandse Spoorwegen en bouwde ook trams.
Bloeitijd
Na de Tweede Wereldoorlog droeg Werkspoor bij aan het herstel van het Nederlandse spoorwegennet en van vele bruggen over de grote rivieren. Een hoogtepunt was de bouw van de Nederlands-Zwitserse treinstellen voor de Trans Europ Express (TEE) in 1957. Ook in de jaren 50 kon dankzij prins Bernhard een grote Argentijnse order binnengehaald worden. Het fabriekspersoneel werd uitgebreid tot 5000 man. Werkspoor kon niet genoeg Nederlanders vinden en haalde Grieken, Turken, Spanjaarden en Antillianen naar Utrecht.
Sluiting
In 1969 bleek Werkspoor te afhankelijk geworden van binnenlandse opdrachten. Het bedrijf kwam in de problemen en overheidssteun bleef uit. Als laatste reed in 1972 NS-treinstel 840 de fabriek uit. 1300 mensen verloren hun baan.
Hotspot
In de Werkspoorkathedraal hebben sinds 1972 verschillende bedrijven gezeten. De hal is onlangs gekocht door een consortium van Utrechtse ondernemers die er een creatief bedrijfsverzamelgebouw van willen maken in combinatie met horeca. Ideeën voor de precieze invulling worden momenteel verzameld. Het ontwikkelcollectief Connecting Cartesius heeft een andere fabriekshal van Werkspoor aan de overkant van de Tractieweg aangekocht. Het Werkspoorkwartier wordt een creatieve hotspot!