Villa Jongerius gerestaureerd! (panorama)

door

Panoramafoto van de hal. Fullscreen-knop (rechtsboven) aanbevolen.

Dit weekend is Villa Jongerius langs het Merwedekanaal in Utrecht heropend na restauratie. De villa uit 1938 is een unieke combinatie van Amerikaanse streamline Art Deco, het Nieuwe Bouwen en katholieke devotie. Het is een eigen ontwerp van selfmade ondernemer Jan Jongerius (1888-1941), die van tuinder een grote Ford- en Texaco-dealer werd met eigen carrosseriefabriek.

Totaalconcept
In de jaren '30 groeide het bedrijfscomplex rond de oude tuinderswoning steeds verder. In 1936 was het tijd om het huis te vervangen door iets dat het succes van het bedrijf uitstraalde. Het resultaat was een totaalconcept waarin de villa door een strakke tuin via een lange pergola was verbonden met het erachter gelegen bedrijfskantoor. Villa en kantoor waren stralend wit met rode belettering en lijnen. Het moet in het burgerlijke Utrecht van die tijd, op een plek aan de rand van de stad, een indrukwekkende verschijning zijn geweest.

Restauratie
Jan Jongerius overleed in de oorlog en het bedrijf werd voortgezet door zijn broers. In 1955 ging het failliet. Daarna kwam het complex in handen van Defensie. Toen de bouwvallige villa eind jaren '90 leeg kwam te staan trokken er krakers in, wat wellicht sloop heeft voorkomen. In 2001 werd het een rijksmonument. Op initiatief van architect Antonie Folkers begon tien jaar later de restauratie. Hiervoor is de Stichting Vrienden van het Jongerius Complex opgericht met leden van de familie Jongerius als bestuur.

Bij de restauratie bleek de zelfwerkzaamheid van Jan Jongerius ‒ die de villa zelf ontwierp en vooral door eigen werknemers liet bouwen ‒ ook nadelen te hebben gehad. De betonconstructie was ondoordacht en moest ingrijpend verbeterd worden. Andere elementen, zoals de in eigen werkplaats gemaakte stalen kozijnen, waren juist nog in goede staat. Het grote kantoor achter het huis, nu vervallen en ontdaan van kenmerkende details, is het volgende restauratieproject. Doel van de stichting is het hele complex inclusief de tuin in oude glorie te herstellen.

 Glas-in-lood
Centraal in de villa ligt de prachtige hal, weer in de oorspronkelijke frisgroene kleur, met marmeren trappen en een gebrandschilderd glazen dak. Het glas-in-loodraam waarop God de Vader centraal staat toont daaromheen de geschiedenis van Jan Jongerius en z'n bedrijf: van hovenier met slakroppen tot autobedrijf met dag & nacht-service! Ook de Domtoren is afgebeeld. Het raam is ontworpen door Hans Mengelberg. In de hal hangen ook weer alle portretten van het echtpaar en de tien kinderen Jongerius, geschilderd door Willem Wiegmans.

Huiskapel
De woon- en eetkamer hebben ‒ opvallend in zo'n moderne villa ‒ lambriseringen, muurkasten en banken in zwierige Lodewijk XV-stijl, waarschijnlijk meer de smaak van Jongerius' vrouw Heinnie. De slaapkamers op de eerste verdieping waren wel weer strak ingericht met Gispen-meubels. Op deze verdieping ligt ook de unieke huiskapel met altaartje en muurschilderingen door Hans Mengelberg, waarvan grote fragmenten bewaard zijn. Jongerius was zeer katholiek. Hij was actief in de parochie en werd onderscheiden door de paus. De villa en bedrijfsgebouwen liet hij door priesters inzegenen. Twee van zijn zonen werden priester cq. missionaris.

Boek
De rijke geschiedenis van de villa en het bedrijf is gedetailleerd beschreven in het boek 't Komt in orde. Het ware verhaal achter Villa Jongerius van Bettina van Santen, dat bij de heropening is verschenen. Op één vraag geeft het boek geen antwoord: was er een link met de katholieke avant-garde die Utrecht in de jaren '30 kende rond het tijdschrift De Gemeenschap? Schrijvers als Jan Engelman en Anton van Duinkerken, maar ook de architecten Willem Maas en Sybold van Ravesteyn vormden de redactie. Had Jongerius contact met deze in kunstzinnig opzicht progressieve mede-katholieken? Of haalde hij zijn inspiratie uitsluitend uit de autoshowrooms en benzinestations die hij op zakenreis in de Verenigde Staten zag?

In gebruik
De villa is vanaf nu beschikbaar voor ontvangsten, bijeenkomsten en concerten. De ruimtes zijn niet als stijlkamers ingericht maar geschikt gemaakt voor bijeenkomsten, in een mooi mengsel van origineel en hedendaags. Zo zijn er lampen, stoffen en vazen toegevoegd van ontwerpster Hella Jongerius, een achternicht van Jan. Bijzonder is dat het hele project gedragen wordt door leden van de familie Jongerius: kleinkinderen vormen het bestuur, de directie en de staf. Zelfs achterkleinkinderen zijn al actief. Zo is de villa na 50 jaar weer terug in de familie, maar nu hebben alle Utrechters de mogelijkheid om er eens binnen te komen.

 

of stuur een e-mail: arjan@arjandenboer.nl

Reacties

Karlijn 17 september 2013 20:49

GEWELDIG!

JanBu 17 september 2013 20:51

Prachtige panoramafoto!

Machteld Wiegmans 18 september 2013 16:48

Prachtige hal. Maar vooral ook prachtige schilderijen door mijn grootvader, Willem Wiegmans. Daar zijn wij trots op!!

Britta 22 september 2013 23:39

Jammer genoeg zijn een aantal van de portretten in de panoramafoto onthoofd!

Arjan den Boer 23 september 2013 02:04

Hallo Britta, dat is onmogelijk want de foto is 360 graden! Wellicht heb je niet met de muisknop ingedrukt heen-en-weer-bewogen over het panorama.

Mattheus 19 februari 2014 17:31

prachtig gebouw! en mooie 360 foto!