Idee: architectuur-etalage in LOKV-gevel van Mart van Schijndel

Onlangs schreef ik op DUIC over de postmoderne gevel van Ganzenmarkt 6 uit 1985 door de Utrechtse architect Mart van Schijndel. In 2014 nog van de sloop gered en tot gemeentelijk monument verheven, is de gevel nu aan het verloederen. De glazen pui is afgeplakt met lelijke stickers door Boon's supermarkt, er zit graffiti op de pilasters en de verdiept liggende pui trekt vuil en urine aan. Doodzonde en een blamage voor Utrecht, dat zich graag als architectuur- en designstad profileert met Gerrit Rietveld — en waarom niet ook met Van Schijndel?

Er moet iets gebeuren, en mij lijkt een architectuur-etalage een goede oplossing. De supermarkt kan erachter blijven, maar de stickers gaan eraf. Een etalage over en met het werk van Mart van Schijndel, of eventueel breder: van Rietveld tot Van Schijndel. Met bijvoorbeeld de Deltavaas, de Zevenstoel en de Zigzagstoel, aangevuld met tekeningen, foto's en maquettes. Eventueel kan er ook aandacht zijn voor actuele ontwikkelingen, bijvoorbeeld winnaars van de Rietveldprijs. Partijen die de invulling van de etalage kunnen verzorgen zijn de Stichting Mart van Schijndel, architectuurcentrum Aorta en het Centraal Museum. Natuurlijk moet de etalage 's avonds goed verlicht zijn.

Om zo'n etalage mogelijk te maken, moet er een tussenwand achter de glazen pui komen, dan wel een nieuwe glazen pui een stukje naar voren. De eerste oplossing is relatief goedkoop en eenvoudig, maar vraagt van de supermarkt om wat ruimte in te leveren. De tweede oplossing kost geen vierkante meter(s), maar is alleen mogelijk indien de commissie Welstand en Monumenten en de erven Van Schijndel zich erin kunnen vinden. Ontwerp en uitvoering moeten dan van hoge kwaliteit zijn en recht doen aan Van Schijndels gevel. Belangrijk is dat het verdiepte karakter blijft, tot achter de uitstekende natuursteenblokken, maar minder dan nu het geval is (schatting: van 80 naar 40 centimeter). De opeenhoping van vuil en urine kan daarmee worden tegengegaan. De kosten zullen echter aanzienlijk zijn.

Ook ontwerp en invulling van de etalage dienen van hoge kwaliteit te zijn - zowel vorm als inhoud — en beheer en onderhoud moeten gegarandeerd worden. Niets is triester dan een verstofte, verkleurde, vervallen etalage vol dode vliegen, of het moet de huidige situatie zijn. Voor de eenmalige kosten van ontwerp en realisatie kunnen fondsen geworven worden. Hoewel een substantieel bedrag, moet dat lukken met een naam als Mart van Schijndel en een iconisch ontwerp als dit, op deze plek in hartje centrum. Voor het fysieke onderhoud van de gevel kan de eigenaar verantwoordelijk gesteld worden, en voor het beheer van de etalage een van de genoemde organisaties.

Uiteraard staat of valt alles bij de bereidwilligheid van eigenaar en gebruiker (Boon's markt) om mee te werken. Dat zal niet makkelijk zijn, maar toch ben ik optimistisch. Want ook zij moeten inzien dat de huidige situatie slecht is, bepaald geen reclame voor de supermarkt, terwijl zij vanwege de monumentenstatus geen andere wijzigingen kunnen doorvoeren. Helaas moet overigens geaccepteerd worden dat het rechterdeel van de glazen pui als ingang voor de bovenliggende kantoren in gebruik blijft (deze is in 2014 naar rechts verplaats, vanwege de nieuwe interne indeling). De etalage betreft dus het linker- en middendeel; misschien kan de rechterdeur er met een eenvoudige ontwerpingreep wel bij betrokken worden.

Ik ga eens peilen bij organisaties en betrokkenen wat men ervan denk. Meedenken? arjan@arjandenboer.nl