Laatste trein vertrokken van Istanbul Sirkeci

door

Ik ben in Istanbul om te werken aan m'n iPad-app over de geschiedenis van de Orient-Express. Daarbij hoort ook een (hernieuwd) bezoek aan het Sirkeci-station, ooit het eindpunt van de Orient-Express. Het werd geopend in 1890 en heeft dus 123 jaar dienst gedaan - tot voor kort. In augustus vertrok hier namelijk de laatste trein. Er reden al even bussen in plaats van treinen voor de verbinding met de Balkan, nu zijn ook de forensentreinen stopgezet. 

Tunnel
Het station is buiten gebruik gesteld vanwege de aanleg van Marmaray, een ondergrondse spoorverbinding onder de Bosporus die Europa met Azië verbindt. Voor dit prestigieuze project is ook de oude stad ondertunneld en worden nieuwe stations gebouwd. Na veel vertraging bij de aanleg (onder meer door archeologische vondsten) gaan de treinen eind dit jaar door de tunnel rijden.

Oost-West
Het Sirkeci-station is in 1890 in uitbundige Oriëntaalse stijl gebouwd door de Duitse architect August Jachmund. Hij bestudeerde de Ottomaanse bouwkunst en probeerde Oost en West samen te brengen - net als de Orient-Express, die in 1888 voor het eerst direct doorreed naar Constantinopel. Dat was natuurlijk een nieuw station waard. Dat een Duitser het mocht ontwerpen was niet vreemd, want veel spoorlijnen in het Ottomaanse rijk waren aangelegd met hulp van Duiste ingenieurs en investeerders. Duitsers en Ottomanen waren bovendien bondgenoten; tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam de Balkanzug uit Berlijn hier aan.

Verbindingen
Het Sirkeci-station is de plek waar vele westerse reizigers hun eerste voet op Turkse bodem zetten, waaronder beroemdheden zoals Agatha Christie. In 1977 kwam de laatste Direct Orient-Express uit Parijs aan. Het was toen allang geen luxe trein meer, maar werd gebruikt door hippies en migranten. Wel arriveerde nadien nog een maal per jaar de luxe 'retrotrein' Venice Simplon-Orient-Express. Tot voor kort vertrok vanaf Sirkeci de Bosporus Express naar Boekarest met koersrijtuigen naar Belgrado. In 2010 heb ik het station gefotografeerd toen het nog in gebruik was.

Azië
Interessant is dat de Turkse autoriteiten - waaronder Erdogan - de nieuwe tunnel presenteren als de schakel die een treinverbinding Londen-Peking mogelijk maakt. Het klinkt leuk, maar is uiteraard onzinnig sinds de uitvinding van het vliegtuig. Rond 1930 kon je overigens met de trein van London naar Bagdad of Cairo. Je werd dan met een bootje overgezet vanaf Sirkeci naar het Haydarpaşa-station, waar je met de Taurus Express verder kon reizen. Overigens is dat station nu ook gesloten, maar wordt later heropend als terminal van de hogesnelheidstrein naar Ankara.

Herbestemming
Het oude Sirkeci-station heeft nu z'n functie verloren, maar blijft als monument bestaan. De enkele decennia oude annex van het station wordt momenteel gesloopt verbouwd tot tijdelijk Marmaray-station. Het oude gebouw is nog toegankelijk en blijft voorlopig in gebruik door het restaurant 'Orient Express' en het ook al aanwezige mini-museum van de Turkse spoorwegen. De stationshal is inmiddels in gebruik genomen voor optredens van dansende derwishen voor toeristen. Zolang de busverbinding met de Balken hier (eenmaal daags) vertrekt is er nog een loket geopend en zelfs een stationschef 'actief'. Op het stationsemplacement staan nog enkele rijtuigen en ook een deel van het nieuwe Marmaray-materieel. De voorgevel van het stationsgebouw is al enkele jaren in restauratie, wat niet erg lijkt op te schieten.

Toekomst
Voor de toekomst, als de restauratie is afgerond en de spoorwegen zijn vertrokken, zijn er plannen om er onder meer een groter, professioneler museum van te maken over de Orient-Express. Dat zou natuurlijk prachtig zijn; hopelijk blijft het (eerste) spoor liggen en lukt het om hier wat oude rijtuigen en een locomotief te plaatsen. Het voorterrein moet ook onder handen genomen worden. Nu is het een groot, rommelig parkeerterrein met een tankstation, en touringscars ontnemen het zicht op de voorgevel. Er zijn plannen voor een park of wandelpromenade met zicht op de Bosporus (die nu nauwelijks te zien is). Ik kom graag terug als het zover is - al dan niet per trein.

of stuur een e-mail: arjan@arjandenboer.nl

Reacties

Eelco 11 december 2014 19:18

In 2001 stapte ik hier op de trein naar Athene. Een fraai station en een raar idee dat het niet meer als zodanig gebruikt wordt.

Theijs van Welij 6 juli 2018 09:59

Inmiddels heeft de Turkse overheid besloten dat Sirkeci in 2019 weer het eindstation wordt voor internationale treinen naar Europa.

Arjan den Boer 7 juli 2018 19:25

Dank voor deze update. Maar dat betreft neem ik aan wel de nieuwe ondergrondse lijn via de tunnel?

Theijs van Welij 7 juli 2018 20:55

Nee, het is een bovengrondse aftakking, zie ook dit bericht: https://www.drehscheibe-onl...